Rezerwaty przyrody w Wielkopolsce
Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.
Uznanie za rezerwat przyrody następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska, które określa między innymi nazwę rezerwatu, jego położenie lub przebieg granicy i otulinę (jeżeli została wyznaczona), cele ochrony, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem.
Spośród 1501 rezerwatów, które mamy obecnie w Polsce, 748 to rezerwaty leśne o łącznej powierzchni ponad 68 tysięcy hektarów. Rezerwaty stanowią 1,6% powierzchni lasów zarządzanych przez Lasy Państwowe.
Przedmiot ochrony w rezerwacie
Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być całość przyrody lub poszczególne jej składniki, w tym fauna, flora, biota grzybów oraz twory przyrody nieożywionej.
Cały obszar rezerwatu albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub ochronie krajobrazowej. Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochrona czynna dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych (na przykład usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony.
Dobrze zorganizowana infrastruktura turystyczna i ogromne walory przyrodniczo-krajobrazowe sprawiają, iż to właśnie rezerwaty są wymarzonym miejscem na wypoczynek na łonie natury. Ruch turystyczny jest jednak skanalizowany i dlatego powinniśmy pamiętać, by poruszać się wyłącznie po oznakowanych drogach oraz parkować na wyznaczonych parkingach.
Najciekawsze rezerwaty w Wielkopolsce
Czeszewski Las
Czeszewski Las jest najstarszym rezerwatem w Wielkopolsce. Jego korzenie sięgają roku 1907, kiedy to liczył zaledwie 0,7 hektara. Był pierwszym w regionie obszarem objętym ochroną prawną. Czeszewski Las jest zlokalizowany na terenie Nadleśnictwa Jarocin. Przez wzgląd na niezwykłą w skali kraju bioróżnorodność, czyli bogactwo gatunków fauny i flory, z całą pewnością możemy go nazwać „Małą Białowieżą".
Lasy łęgowe uroczyska Czeszewo, wraz z lasami rozciągającymi się wzdłuż Warty stanowią największy i najlepiej zachowany kompleks lasów łęgowych w Wielkopolsce i prawdopodobnie również w Europie. To prawdziwy unikat, który zachwyca swoim naturalnym pięknem i wartościami krajoznawczymi. Bioróżnorodność przejawia się między innymi w ogromnym bogactwie zamieszkujących te lasy owadów. To ponad 200 letnie drzewostany z dębami, jesionami, wiązami, topolami, grabami, lipami i olchami. Z pewnością na uwagę zasługuje największy przedstawiciel rodziny – kozioróg dębosz. Ten piękny i olbrzymi chrząszcz zamieszkuje wiekowe dęby na bardzo dobrze zachowanych siedliskach grądowych.
Na całym obszarze zainwentaryzowano aż 77 drzew pomnikowych. To przede wszystkim wspaniałe, królewskie dęby, którymi zachwycał się już Henryk Sienkiewicz. Jego wizytę w 1899 roku upamiętnia kamień, osadzony w miejscu nieopodal przeprawy promowej.
Rezerwat „Meteoryt Morasko"
Miejscem wyjątkowym w skali Wielkopolski jest również najwyższe wzniesienie w naszym województwie – Góra Moraska, której wysokość to 154 metry nad poziomem morza. Jej wyjątkowość zawdzięczamy nie tylko pięknej panoramie roztaczającej widok na stolicę Wielkopolski, ale zdarzeniu, które miało tu miejsce około 5000-3000 lat przed naszą erą. Wówczas na ten teren spadł deszcz meteorytów. To dzięki niemu zawdzięczamy grupę 7 kraterów, z których największy ma aż 100 metrów średnicy.
Ze względu na rozmiar i ilość kraterów oraz masę odnalezionych na tym terenie meteorytów jest to obiekt unikalny w skali Europy oraz jedno z największych na Ziemi skupisk tego rodzaju obiektów. Na świecie znajduje się zaledwie kilkanaście miejsc upadku meteorytów na Ziemię, a w Europie tylko dwa. Jedno z nich jest na estońskiej wyspie Saarema, drugie natomiast w Polsce, w poznańskim Morasku.
Powstałe w miejscach kraterów śródleśne jeziorka stworzyły unikalne siedliska przyrodnicze, które charakteryzują się bogatą florą oraz fauną. W 1976 roku, ze względu na zachowanie obszaru upadku meteorytu, a także wyjątkową wartość przyrodniczą, teren ten, o powierzchni 53,79 hektarów uznano za rezerwat przyrody „Meteoryt Morasko".
Po terenie rezerwatu oprowadza nas specjalnie przygotowana ścieżka dydaktyczna, charakteryzująca historię tego miejsca oraz wartości przyrodnicze. Rezerwat warto odkrywać w różnych porach roku. Na wiosnę, gdy budzą się do życia przylaszczki, zawilce i konwalijki, latem, jeśli dopisze nam szczęście zauważymy lilię złotogłów, natomiast jesienią, gdy lasy dębowo-grabowe zrzucą swe liście ukazując prawdziwie „księżycowy" krajobraz kraterów.
Śnieżycowy Jar
Jeśli chcecie zobaczyć masowy zakwit śnieżycy wiosennej to warto wybrać się wiosną do Śnieżycowego Jaru w nadleśnictwie Łopuchówko. Jest to jedyne znane stanowisko na nizinach tej pięknej rośliny. W Polsce kwiat ten występuje w stanie naturalnym w Sudetach i Karpatach, szczególnie licznie w Bieszczadach, na wysokościach 530-1180 metrów nad poziomem morza. Poza obszarami górskimi została odnotowana w naturalnym środowisku tylko na Nizinie Śląskiej.
Skąd więc śnieżyca przywędrowała do Wielkopolski? Do dziś nie znamy jednoznacznej odpowiedzi. Jednak wydaje się, że jej pojawienie w tym miejscu można przypisać celowemu działaniu człowieka, gdyż dane historyczne nie potwierdzają jej występowania. Bez względu jednak na pochodzenie, roślina znalazła tutaj optymalne warunki, niezbędne do rozwoju, kwitnienia i wydawania owoców. Miejsce jej występowania zostało objęte w 1975 roku ochroną rezerwatową. Śnieżyca wiosenna jest gatunkiem narażonym na wyginięcie, objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jej zbiorowisko porastające dno jaru lasu dębowo-grabowego obecnie liczy kilka tysięcy sztuk i jest jedną z największych atrakcji, przyciągającą corocznie tysiące turystów.
Wspomniane rezerwaty i ich historia to zaledwie ułamek wartości przyrodniczych naszego regionu. Zachęcamy do podróżowania po całej Wielkopolsce i odkrywania na własną rękę tajemnic natury.
Pamiętaj! Przed wejściem na teren rezerwatu upewnij się, czy jego obszar został udostępniony dla zwiedzających i zapoznaj się z warunkami, na jakich został dopuszczony do korzystania.
