Wielkopolska Częstochowa. Sanktuarium Maryjne w Biechowie
We wsi Biechowo znajduje się perełka późnobarokowej architektury, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia - jedno z ważniejszych i najciekawszych sanktuariów w Wielkopolsce, nazywane przez pielgrzymów „Małą Częstochową”. Słynie ono nie tylko z okazałego wpisanego na listę zabytków kościoła ale przede wszystkim z Cudownego Obrazu Matki Bożej Biechowskiej, do którego przybywają liczne pielgrzymki.
Biechowo leży w połowie drogi między Wrześnią a Miłosławiem, tuż przy drodze krajowej numer 15 nad rzeczką Łukownicą i nad brzegiem osuszonego w XIX wieku jeziora Sitkowiec. Choć dzisiaj Biechowo jest niewielką wioską, w przeszłości miało dni swojej chwały.
Na dawnym półwyspie jeziora znajdują się pozostałości po ufortyfikowanym średniowiecznym grodzie. Obszar wokół nieistniejącego akwenu zasiedlany był jeszcze w pradziejach, zaś wczesnośredniowieczna kolonizacja rozpoczęła się około VII – VIII wieku. Do dziś zachowało się częściowo zniszczone grodzisko pierścieniowate o obwodzie około 450 metrów - wały pozostałe po grodzie kasztelańskim są widoczne do dziś na tyłach domostwa numer 42.
Historia Biechowa
Na podgrodziu w XIX wieku odkryto kamienne fundamenty pierwszego drewnianego kościoła pod wezwaniem świętego Piotra. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1232 roku, wtedy też Biechowo stanowiło własność królewską. W kolejnych latach osada stała się siedzibą kasztelanii, miejsca wówczas ważnego, w której rezydowali kasztelanowie łączący funkcje administracyjne z wojskowymi. Choć biechowski gród nie był rozbudowany jak sąsiadujące grody kasztelańskie w Gieczu czy też Lądzie, odegrał znaczącą rolę w czasie walk dzielnicowych w latach 1233 – 1238 pomiędzy Władysławem Odonicem a Henrykiem Brodatym, zaś tytuł kasztelana biechowskiego przetrwał najdłużej z okolicznych kasztelanii (Giecz i Ląd), aż do czasu rozbiorów.
Informacje o Biechowie zostały również odnotowanie przez Jana Długosza w Rocznikach, gdzie Biechowo jest jednym z punktów warownych, które w 1249 roku przypadło księciu kaliskiemu, Bolesławowi. Od 1314 roku miejscowość stała się własnością rycerską. Najpierw dobra przeszły na własność rodu Doliwów o przydomku „Kot”. Natomiast w XVI wieku dziedzicami majątku zostali Pampowscy, którzy niechlubnie zapisali się w kartach biechowskiej historii i przekazali budowlę innowiercom, a dokładnie luteranom. Dopiero po pół wieku zniszczony kościół zwrócono katolikom, który ostatecznie został rozebrany. Powstał nowy kościół, również drewniany, wzniesiony w innym miejscu. Konsekrowany 7 listopada 1677 roku przez sufragana poznańskiego księdza biskupa Mariana Kurskiego, pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny i świętych Piotra i Pawła.
W roku 1718 ówczesny właściciel wsi, Świętosław Smarzewski sprowadził do Biechowa księży Filipinów z Gostynia, których bogato uposażył. Rozpoczęła się budowa świątyni, został też dobudowany drewniany klasztor. W roku 1721 fundację tą zatwierdził papież Innocenty XIII. W 1725 roku przystąpiono do budowy nowej murowanej świątyni i klasztoru. Fundatorem został kolejny właściciel wsi, Franciszek Kowalewski. Jednak w trakcie budowy, na skutek wad konstrukcyjnych, kościół został zniszczony podczas burzy. W latach 1737 – 1765 powstał nowy murowany kościół, dzięki finansowemu wsparciu miecznika poznańskiego Wojciecha Bieńkowskiego.
Jednak kolejne stulecia nadal nie były łaskawe dla kościoła i klasztoru. Nowy barokowy kościół zniszczyła wichura i dwa poważne pożary. Pierwszy spowodowali kupcy ruscy, drugi powstał od uderzenia pioruna. Filipini przebywali w Biechowie do 1809 roku, później opiekę duszpasterską nad parafią przejęli księża diecezjalni. Pomimo dramatycznych dziejów kościół zachował swój piękny późnobarokowy wystrój, bogato zdobiony. Panuje w nim niepodzielne rokoko z drugiej połowy XVIII wieku, w tym piękne, zwracające uwagę ażurowe baldachimy wieńczące ołtarz główny i organy, bogato zdobione ornamentami roślinnymi oraz rzeźbami figuralnymi.
Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
Kościół Najświętszej Maryi Panny to przykład późnobarokowej architektury. Świątynia jest trójnawową budowlą o halowym układzie z dwoma emporami (konstrukcja na kształt antresoli, zazwyczaj usytuowana nad kruchtą lub wejściem głównym do świątyni), na których znajdują się organy. Po 1777 roku w miejscu wysokich wież zniszczonych podczas pożaru zostały dobudowane dwie niewielkie ze stożkowymi hełmami. Przy kościele znajduje się także budynek poklasztorny, nakryty polskim dachem łamanym, w której obecnie mieści się plebania.
W przedłużeniu naw bocznych kościoła przy prezbiterium wzniesione zostały dwie podobne do siebie kaplice z lożami na piętrze i ołtarzami. Po lewej z rzeźbami Jana Nepomucena i Pietą, zaś po prawej świętego Hugona. W Świątyni znajdują się cztery ołtarze boczne z obrazami świętego Pawła, świętego Maksymiliana Kolbego, świętego Krzysztofa i świętego Józefa. Rokokowe również są zdobienia ambony i chrzcielnicy. Przy niej umieszczono trumienny portret Franciszka Kowalewskiego, fundatora kościoła i klasztoru.
W centrum ołtarza głównego znajduje się Cudowny Obraz Matki Bożej Pocieszenia. Jest to największy skarb tej świątyni od najdawniejszych czasów. Przedstawia wizerunek Maryi z Dzieciątkiem Jezus trzymanym na lewym ramieniu, które podnosi prawą rączkę w geście błogosławieństwa. W prawej dłoni Maryja trzyma owoc jabłoni (XVII wiek) lub owoc brzoskwini (XV wiek). Obraz jest dziełem nieznanego mistrza szkoły bizantyjsko–włoskiej z 1460 roku, ma wymiary 53x80 centymetrów i został namalowany na desce lipowej.
W 1632 roku z nieznanych powodów Cudowny Obraz został przemalowany i powiększony przez Krzysztofa Boguszewskiego z Poznania. Na obrazie umocowane zostały liczne drogocenne wota. O tym fakcie przemawiają notatki wizytacyjne i informacje zamieszczone w księgach metrykalnych. Na wota składają się dwie złocone korony z perłami i diamentami, sześć sznurów pereł, złote łańcuszki, wisiorki, obrączki, krzyżyki. Z biegiem czasu wota zostały sprzedane przez księdza Kasprowicza celem zakupu naczyń i innych przedmiotów liturgicznych oraz na odnowienie świątyni w XIX wieku.
W 1962 roku podczas prac konserwacyjnych obrazu prowadzonych przez Ewę i Jerzego Wolskich, okazało się, że pod XVII-wiecznym malunkiem jest inny, o wiele starszy obraz z XV wieku. Obraz Maryi z XVII wieku, według Boguszewskiego, został przeniesiony na inne podłoże i obecnie stanowi zasłonę Cudownego bizantyjsko–włoskiego Obrazu z XV wieku.
Od wieków wierni przed obrazem Matki Boskiej Biechowskiej otrzymują wiele Łask i Cudów, a szczególnie nawróceń na wiarę katolicką. Świadczą o tym zawieszane liczne wota dziękczynne. Są one świadectwem nieustannego kultu Matki Bożej Pocieszenia. Na prośbę ojców Paulinów, którzy są opiekunami Sanktuarium od 1969 roku, w dniu 12 września 1976 roku ówczesny prymas Polski - ksiądz kardynał Stanisław Wyszyński w obecności 12 biskupów, licznie zgromadzonego duchowieństwa oraz dziesiątków tysięcy wiernych koronował obraz Matki Bożej Biechowskiej koronami papieskimi.
W prawej nawie kościoła usytuowane są metalowe tablice ku czci kardynała Stanisława Wyszyńskiego (1984 rok) i wydarzeń z czerwca 1956 roku w Poznaniu (1986 rok). Obie tablice pamiątkowe powstały według projektu Witolda Cichacza. W latach 80-tych biechowskie Sanktuarium było miejscem spotkań działaczy opozycji.
Na terenie przykościelnym, po lewej stronie alei prowadzącej do Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia znajduje się rzeźba z brązu z 1987 roku. Jest ona kopią I Stacji Drogi Krzyżowej z Jasnej Góry. Na dalszym planie są pomniki i tablice o charakterze patriotycznym (epitafium upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej, głaz ku czci księdza Jerzego Popiełuszki).
Przy klasztorze znajduje się ogród z XVIII wieku o powierzchni 0,8 hektara, który za sprawą ojców Paulinów z Jasnej Góry stał się Parkiem Pielgrzyma. Jest to ogród o założeniu regularnym ze starą aleją grabową. Znajdują się w nim mozaikowe Stacje Różańcowe z 1976 roku oraz ołtarz polowy. Cały zespół klasztorny otoczony jest murem z zabytkową bramą z końca XVIII wieku. Park Pielgrzyma jest miejscem, w którym odbywają się duże uroczystości kościelne, między innymi doroczny odpust, który gromadzi najwięcej pątników w pierwszą niedzielę po 8 września, kiedy jest obchodzone święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Pod takim też wezwaniem jest Świątynia. Tego dnia przybywa wiele pieszych pielgrzymek z okolicznych parafii.
Najstarsza pielgrzymka pątników przybywa corocznie do Biechowa od 126 lat ze Środy Wielkopolskiej, dziękując Maryi za ocalenie miasta od zarazy. W tygodniu po odpuście przybywają bardzo liczne pielgrzymki chorych z prośbą i nadzieją o uzdrowienie. Do biechowskiego Sanktuarium przybywają pielgrzymi cały rok, nie tylko na uroczystości odpustowe. W Sanktuarium odbywają się dni skupienia, rekolekcje oraz inne formy kontemplacji i poznania Boga. Za Parkiem Pielgrzyma w obrębie dawnego folwarku klasztornego znajduje się duży spichrz z końca XIX wieku.
Nieopodal klasztoru, w centrum wsi na niewielkim skrzyżowaniu dróg stoi figura świętego Stanisława z drugiej połowy XIX wieku, zaś wśród pól przy drodze prowadzącej do Gorzyc rosną majestatyczne sosny, pomniki przyrody, które są świadkami pięknej historii tej niezwykłej miejscowości.
