Grupy producentów rolnych. Przykład powiatu jarocińskiego
Producentów rolnych często łączą te same tematy i problemy, związane chociażby z kwestiami administracyjnymi, podatkowymi czy ekonomicznymi. Nic więc dziwnego, że tworzą oni stowarzyszenia, dzięki którym mogą wspierać się nawzajem, a jednocześnie czerpać z tego dodatkowe korzyści. Tak właśnie powstały grupy producentów, które podlegają rejestracji i przybierają określoną formę prawną. Wiele z nich działa między innymi w powiecie jarocińskim, gdzie 23 grupy zrzeszają łącznie 435 osób.
Termin „grupa producentów” nie oznacza konkretnej formy prawnej, ale odnosi się do organizacji, której głównym celem jest wprowadzanie na rynek produktów wytworzonych w gospodarstwach jej członków. Za-sady działania grupy producentów pozwalają na wypłacanie wszelkich nadwyżek proporcjonalnie do stopnia korzystania z usług grupy, nie zaś zainwestowanego kapitału.
Stąd grupy producentów wyróżniają się strukturą organizacyjną i formą spośród innych rodzajów organi-zacji gospodarczych. Grupy przyjmują w zdecydowanej większości formę prawną spółdzielni, ale występują też inne formy prawne, dopuszczone na gruncie prawa, jako formy organizowania się producentów.
Cel powołania grupy
Niejednokrotnie w odniesieniu do takich organizacji mówi się, że są to „organizacje o charakterze spół-dzielczym” i w statystyce zalicza się je do spółdzielni. Argumentem za taką klasyfikacją jest fakt, że są one tworzone i zarządzane przez producentów oraz służą realizacji rynkowych celów swoich członków. Grupy tworzone są przez samych producentów w celu prowadzenia działalności gospodarczej, a także są własnością członków. Członkowie tworzą je i nadzorują, a także zarządzają w sposób przynoszący producentom okre-ślone korzyści.
Grupy producentów powoływane są po to, by pomóc członkom w dostosowaniu produkcji do potrzeb rynku poprzez wykształcenie efektywnych struktur marketingowych, umożliwiających zdobycie rynków zby-tu produktów zarówno w kraju, jak i zagranicą. Grupy stanowią rozszerzenie działalności prowadzonej przez członka w swoim gospodarstwie rolnym i stwarzają rolnikom możliwość wprowadzenia swojej produkcji na rynek produktów uszlachetnionych, dzięki podwyższeniu wartości dodanej (uszlachetnianie, wstępne lub ostateczne przetwarzanie). Działanie w grupie ma na celu uzyskanie wyższych przychodów (obniżkę kosz-tów) oraz poprawę usług świadczonych na rzecz producentów – członków grupy. Ten sposób działania grupy powoduje, że określa się ją, jako „przedłużenie gospodarstwa”.
Działalność i forma prawna
Grupa działa na rynku wśród innych podmiotów gospodarczych. Podlega tym samym regułom ekono-micznym, konkurując o rynki zbytu z różnymi przedsięwzięciami komercyjnymi. Grupy producentów różnią się jednak pod wieloma względami od innych przedsięwzięć komercyjnych. Grupa jest prywatną firmą, będą-cą własnością indywidualnych producentów, którzy przystąpiwszy do niej kierują jej działaniami. Z silnym zapleczem zaangażowanych i ukierunkowanych na rynek członków – producentów, grupa ma duże szanse na odniesienie sukcesu.
Jednak nierealne jest oczekiwanie, że grupa będzie cały czas osiągać wysokie, albo najwyższe ceny sprzeda-ży. Dobrze działająca grupa powinna zapewnić członkom średnią dobrą cenę, liczoną w dłuższym okresie czasu. Wybór formy prawnej zależy od decyzji jej członków. Prawo polskie przewiduje szereg form praw-nych zrzeszania się producentów. Są to m.in.: spółdzielnie, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, rolnicze zrzeszenia branżowe czy stowarzyszenia. Każda z tych form działa w oparciu o inne uregulowania ustawowe. Pamiętać należy, że nie istnieje forma prawna, która zagwarantuje nam sukces na rynku tylko z tego powodu, że właśnie ją wybraliśmy.
| Wyszczególnienie | Spółdzielnia | Spółka z o.o. | Zrzeszenie |
|---|---|---|---|
| Podstawa prawna |
Ustawa z dnia 16.09.82r. „Prawo spółdzielcze” Dz.U. z1983r. nr 30 poz.210 ze zm. |
Ustawa z 15.09.2000r. „Kodeks spółek handlowych” Dz.U. z 2000r. nr 94 poz.1037 ze zm. | Ustawa z 8.10.82r. „o społeczno zawodowych organizacjach rolników” Dz.U. z 1982r. nr 32 poz.217 ze zm. |
| Charakter organizacji | Gospodarczy i społeczny | Dowolny –gospodarczy | Społeczno-zawodowy i gospodarczy |
| Członkowie organizacji | Osoby fizyczne i prawne | Osoby fizyczne i prawne | Osoby fizyczne |
| Liczba członków założycieli | Min 5 osób fizycznych |
1 i więcej - minimum 5 osób |
Minimum 10 osób fizycznych |
| Forma zaangażowania finansowego |
Udział |
Udział |
Składki członkowskie |
| Udział w podejmowaniu decyzji | Równy dla wszystkich członków |
Zależny od liczby udziałów- nie więcej niż 20 % na członka |
Równy dla wszystkich członków |
| Rejestracja | Krajowy Rejestr Sądowy, Krajowy Rejestr Przedsiębiorców | Krajowy Rejestr Sądowy, Krajowy Rejestr Przedsiębiorców |
Krajowy Rejestr Sądowy, Krajowy Rejestr Przedsiębiorców, Rejestr Stowarzyszeń innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej |
Wybierając formę prawną zorganizowania się, oprócz innych czynników, należy przede wszystkim brać pod uwagę te formy, które nie będą ograniczać prowadzenia planowanej działalności i pozwolą na najpełniej-sze zrealizowanie celów grupy.
Grupa organizuje się dla realizacji celów gospodarczych, stąd musi wybierać formę prawną najlepiej do-stosowaną do realizacji takiego celu, czyli formę spółdzielni lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Umowę spółki sporządza się w formie aktu notarialnego, natomiast statut spółdzielni nie ma tego wymogu.
Wsparcie ze strony rządu
Grupy producentów rolnych wpisane do rejestru Grup producentów rolnych, prowadzonego przez Dyrek-tora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, mogą uzyskać pomoc na uła-twienie tworzenia i wsparcie działalności administracyjnej. Pomoc ta realizowana jest w ramach działania "Tworzenie grup i organizacji producentów w sektorze rolnym i leśnym" Programu Rozwoju Obszarów Wiej-skich na lata 2014 – 2020, w formie rocznych płatności. Jej wysokość zależy od wartości netto sprzedanych produktów, dla których grupa jest utworzona, wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków.
Wsparcie stanowi procentowy ryczałt od wartości przychodów netto grupy lub organizacji ze sprzedaży produktów lub grupy produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków w poszczególnych latach i sprzedanych odbiorcom niebędącym członkami grupy lub organizacji.
Pomoc przyznawana jest w okresie pierwszych 5 lat funkcjonowania grupy/organizacji od dnia rejestra-cji/uznania. Natomiast pomoc może być przyznana wnioskodawcy, który spełnia następujące warunki:
a) łączy producentów jednego produktu lub grupy produktów, którzy nie byli członkami grupy producentów, wstępnie uznanej grupy producentów lub organizacji, utworzonej ze względu na ten sam produkt lub grupę produktów, której przyznano pomoc na rozpoczęcie działalności ze środków Unii Europejskiej po dniu 1 maja 2004 r.
b) przedłoży plan biznesowy i zadeklaruje jego realizację w celu osiągnięcia jego założeń w trakcie trwania 5-letniego okresu wsparcia.
Zwolnienia podatkowe
W założeniach prawnych przewidziano także w znowelizowanej ustawie o grupach producentów rolnych i ich związkach zwolnienie podatkowe dla grup w zakresie podatku od nieruchomości i podatku dochodo-wego od osób prawnych. Zwolnieniem z podatku od nieruchomości objęte są budynki i budowle zajęte przez grupę producentów rolnych wpisaną do rejestru tych grup, wykorzystywane wyłącznie na prowadzenie dzia-łalności w zakresie sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy lub na przechowywanie, konfekcjonowanie i standaryzację produktów lub grupy produktów, zaopa-trzenie członków grupy w środki produkcji, zgodnie z jej aktem założycielskim (statutem, umową spółki).
Zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych dotyczy dochodów grupy producentów rolnych wpisanej do rejestru, pochodzących ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których grupa została utworzona, wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków, w części wydatkowanej na rzecz członków tej grupy w roku podatkowym lub w roku po nim następującym. Za wydatki, o których mowa powyżej, uzna-je się wydatki na zakup środków do produkcji przekazanych członkom grupy producentów rolnych oraz szkolenie członków grupy producentów rolnych.
Grupy producentów w powiecie jarocińskim
Korzystając z wszystkich tych uwarunkowań prawnych, a co za tym idzie finansowych, rolnicy z powiatu jarocińskiego bardzo szybko zareagowali na możliwość wspólnego działania i profitów z tego tytułu płyną-cych. Obecnie na terenie powiatu jarocińskiego wg rejestru grup producentów rolnych oraz rejestru wstępnie uznanych grup producentów, a także uznanych organizacji producentów i ich zrzeszeń oraz ponadnarodo-wych organizacji producentów i ich zrzeszeń na rynku owoców i warzyw prowadzonych przez Agencję Re-strukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, działają 23 podmioty.
Formę prawną spółdzielni wybrało 19 grup. Dwie grupy wybrały formę spółki z ograniczoną odpowie-dzialnością, a kolejne dwie działają jako zrzeszenie producentów owoców i warzyw. Dla 14 grup głównym produktem działania jest produkcja trzody chlewnej. Dla kolejnych 6 grup głównym produktem jest produk-cja zbóż. Jedna grupa specjalizuje się w produkcji bydła rzeźnego. Występują także dwie grupy specjalizujące się w produkcji owoców i warzyw. Jeśli chodzi o lokalizację, to na terenie gminy Jarocin działa 7 grup, w gminie Żerków 12 grup producentów rolnych, w gminie Kotlin 3 grupy producentów i jedna na terenie gminy Jaraczewo.
Łączna liczba rolników zrzeszonych w grupach producentów rolnych na terenie powiatu jarocińskiego na dzień dzisiejszy wynosi 435 osób. Najdłużej działająca grupa pochodzi z 2007 roku, a kolejne dwie z 2009 roku. W roku 2011 powstała z kolei jedna grupa, a w kolejnych latach: 2012 – 3 grupy, w 2013 – 15 grup i w 2016 jedna grupa. Wartości podane wyżej oczywiści są zmienne w czasie jedne grupy powstają inne się rozwiązują jednak najważniejsze jest przekonanie, że wspólnie można więcej, że grupa jest narzędziem po-mocnym w dotarciu swoimi produktami do większej ilości odbiorców uzyskując lepsze warunki transakcyjne.
