Wpływ bioasekuracji na ograniczenie transmisji chorób w stadzie
Współczesny chów i hodowla zwierząt opiera się na wielu elementach, z których zapewnienie odpowiedniego statusu zdrowotnego utrzymywanych zwierząt jest jednym z najważniejszych, gdyż nie tylko spełnia wymogi dobrostanu, ale gwarantuje produkcję żywności wysokiej jakości.
Obecnie stopień zagrożenia chorobami zakaźnymi jest na tyle duży, że coraz częściej hodowcy i producenci poszukują rozwiązań gwarantujących bezpieczeństwo ich stada. Ze względu na intensyfikację produkcji, zwalczanie skutków chorób zakaźnych bywa trudne i często związane jest z poniesieniem wysokich kosztów. Pojęciem, które zostało wprowadzone do praktyki zootechnicznej mającym na celu ograniczenie negatywnego wpływu tych zjawisk jest bioasekuracja.
Nadrzędnym zadaniem bioasekuracji jest zapewnienie bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego i pasz. Bezpieczeństwo żywności, o ile ta jest przygotowana i spożywana zgodnie przeznaczeniem, daje pewność, że środek spożywczy nie spowoduje żadnych szkodliwych skutków dla zdrowia konsumenta.
Afrykański pomór świń
Sytuacja epidemiologiczna związana z wirusem afrykańskiego pomoru świń (ASF) w naszym kraju od 2014 roku, kiedy wykryto pierwsze ogniska padniętych dzików, znacząco się pogarsza, a wirus systematycznie przemieszcza się na zachód naszego kraju. Ponadto w 2019 roku wirus dotarł na teren województwa lubuskiego, a następnie rozprzestrzenił się na województwo wielkopolskie i dolnośląskie. Dlatego z punktu widzenia produkcji istotne jest ciągłe analizowanie sytuacji zdrowotnej swoich gospodarstw i podnoszenie ich bezpieczeństwa, gdyż nawet niewielkie uchybienia mogą powodować poważne konsekwencje, a w przypadku ASF prowadzić do konieczności likwidacji całego stada.
Obecnie nie ma metod pozwalających na skuteczne zwalczania wirusa ASF. Jest on bardzo odporny na działanie czynników zewnętrznych i jest w stanie utrzymać się w środowisku od kilkudziesięciu dni (krew), do nawet kilkuset dni (mięso surowe chłodzone i mrożone, szpik kostny). W związku z powyższym, w celu minimalizowana rozprzestrzeniania się tego wirusa w naszym kraju została przyjęta tak zwana administracyjna metoda walki z ASF, która opiera się na szeregu norm i wytycznych, które znajdują zastosowanie w momencie wystąpienia sytuacji kryzysowej.
Należy pamiętać, że gospodarstwa, które nie przestrzegają zasad bioasekuracji, stwarzają istotne zagrożenie dla innych sąsiadujących produkcji, posiadających odpowiednie zabezpieczenia. Wystąpienie ASF chociażby w niewielkim gospodarstwie, skutkuje wyznaczeniem obszarów zapowietrzonego i zagrożonego, na których wszystkie sąsiadujące gospodarstwa – niezależnie od skali produkcji świń – są narażone na restrykcje sanitarne i straty ekonomiczne.
Plan Bezpieczeństwa Biologicznego
Obecnie każdy rolnik z terenu zagrożonego w strefie różowej i czerwonej musi posiadać Plan Bezpieczeństwa Biologicznego, który powinien zawierać:
1. Plan gospodarstwa w wersji graficznej z oznaczeniem chlewni, miejsca przechowywania paszy i ściółki, miejsca przechowywania padliny, bram wjazdowych i stacji deratyzacyjnych,
2. Opis ogólnej charakterystyki gospodarstwa, chlewni, budynków pomocniczych oraz otoczenia. W opisie należy uwzględnić następujące informacje:
- wskazać liczbę świń,
- rodzaj przeprowadzanej inseminacji w gospodarstwie,
- rodzaj ogrodzenia budynków,
- rodzaje zabezpieczeń biologicznych stosowanych przed wjazdem, wyjazdem, wejściem i wyjściem z gospodarstwa, przy i w budynkach, w których utrzymywane są świnie, to znaczy maty dezynfekujące, niecki dezynfekcyjne i inne urządzenia, na przykład opryskiwacze,
- rodzaje używanej ściółki, jej zabezpieczenia przed zwierzętami dzikimi i domowymi,
- opisać miejsce składowania ściółki,
- czy w gospodarstwie są inne zwierzęta gospodarskie (zwłaszcza kopytne),
- czy w gospodarstwie znajdują się zwierzęta domowe, opisać jak zabezpieczamy świnie przed wchodzeniem do nich zwierząt domowych,
- opisać miejsce przetrzymywania paszy,
- w jaki sposób w gospodarstwie został wdrożony sposób monitorowania gryzoni, to jest zastosowanie stacji deratyzacyjnych,
- wskazać dane lekarza weterynarii sprawującego opiekę nad stadem
3. Procedura wejścia do chlewni – należy opisać:
- kto sprawuje opiekę nad świniami,
- jak wygląda każdorazowe wejście do chlewni (zmiana obuwia i ubrań, przejście przez matę, mycie i dezynfekcja rąk),
- prowadzenie rejestru wejść osób do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie.
4. Procedura wjazdu na teren gospodarstwa – należy opisać:
- jakie pojazdy i w jakim celu wjeżdżają na teren gospodarstwa, w jaki sposób są dezynfekowane,
- prowadzenie rejestru wjazdów pojazdów na teren gospodarstwa.
5. Procedura czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń.
- opisać środki dezynfekcyjne,
- opisać sprzęt wykorzystywany do mycia i dezynfekcji chlewni.
6. Procedura wprowadzania nowych świń do gospodarstwa.
- opisać sposób dołączania do stada.
7. Procedura usuwania padłych sztuk z chlewni oraz odbiór ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) przez firmę utylizacyjną:
- opisać miejsce przetrzymywania padniętej sztuki do czasu przyjazdu firmy utylizacyjnej.
8. Sposób usuwania obornika i gnojowicy z chlewni oraz gospodarstwa.
9. Wskazać udział w szkoleniach i dokształcaniu w kierunku zapoznania z wiedzą dotyczącą realizacji bioasekuracji.
10. Procedura przeglądów technicznych posiadanych budynków inwentarskich.
- prowadzenie rejestru przeglądów budynków.
11. Zasady audytu wewnętrznego – należy opisać :
- jak często jest dokonywany przegląd gospodarstwa w celu wykrycia nieprawidłowości bioasekuracyjnych, np. uszkodzenia ogrodzenia.
Podsumowując - każdy Plan Bezpieczeństwa Biologicznego jest zatwierdzany przez Powiatowego Lekarza Weterynarii. Przed zatwierdzeniem będzie weryfikowany podczas kontroli bioasekuracyjnej na miejscu w gospodarstwie.
