Produkcja dymki
Rozwój uprawy cebuli z dymki ograniczony jest przez stosunkowo wysokie koszty produkcji wynikające głównie z kosztu nabycia dymki. Do obsadzenia 1 ha pola dymką potrzeba od 1200 kg do 1500 kg cebulek o średnicy około 15 mm. Kosztów zakupu dymki nie musimy ponosić jeżeli producent cebuli wyprodukuje sobie dymkę sam w swoim gospodarstwie, ponosząc tyko koszty związane z wyprodukowaniem dymki i jej przechowaniem.
Dymkę otrzymuje się w wyniku gęstego siewu nasion cebuli i ograniczonego nawożenia roślin w pierwszym roku uprawy. Rośliny rosnące w dużym zagęszczeniu konkurują między sobą o wodę i składniki pokarmowe, wykształcają więc małe cebulki o średnicy do 25 mm i wcześnie zasychają. Na 1 ha wysiewa się 150-180 kg nasion cebuli. Głębokość siewu 2-3 cm. Najczęściej stosowane odległości między rzędami dla uprawy dymki wynoszą 15-20 cm.
Nasiona wysiewa się od końca marca do końca kwietnia. Późniejszy termin siewu nie jest wskazany, ponieważ zmniejsza plon dymki i zwiększa procent cebul bączastych, które źle się przechowują. Zabiegi pielęgnacyjne polegają przede wszystkim na zwalczaniu chwastów. Termin zbioru dymki ma istotny wpływ na wielkość i jakość jej plonu oraz późniejsze straty przechowalnicze. Za najwłaściwszy termin zbioru przyjmuje się okres gdy 50 procent roślin ma załamany szczypior. Zbierane cebulki powinny być dobrze wykształcone z wyraźnym przewężeniem w okolicy szyjki. Technika zbioru zależy od wielkości plantacji oraz wyposażenia gospodarstwa w odpowiednie maszyny. Zbiór dymki może odbywać się dwuetapowo jednak wstępne podsuszanie na polu jest uzasadnione tylko przy pewnej, bezdeszczowej pogodzie.
Przechowywanie zebranej dymki
Najlepszym rozwiązaniem w celu zminimalizowania strat przechowalniczych dymki i zapobiegania jej jarowizacji byłoby zróżnicowanie warunków przechowywania dymki średnicy 5-15 mm i 16-25 mm. Tą drobną można przechowywać z dobrym skutkiem w niskich temperaturach, najlepiej około 0 stopni Celcjusza, natomiast dymkę średnicy powyżej 15 mm należałoby traktować wyższą temperaturą około 18 stopni Celcjusza przez około 8 tygodni od stycznia do marca.
Odmiany cebuli przydatne do uprawy z dymki
Do uprawy z dymki nadają się odmiany takie jak Hercules, Wolska, Karmen, Stur BC 20 oraz Shakespeare. Wybór zależy od przeznaczenia (na przykład przechowywanie, świeży rynek) i terminu sadzenia.
- Hercules to flagowa odmiana i najbardziej popularna w Polsce jeśli chodzi o uprawę cebuli z dymki. Jest to średniowczesna, a przy tym bardzo plenna i wyrównana odmiana. Odmiana o wielokierunkowym przeznaczeniu – na świeży rynek, do przechowywania i obierania. Cebule tworzą jeden stożek wzrostu. Hercules zaliczany jest do bardzo plennych odmian.
- Wolska jest odmianą późną, bardzo plenną, tworzącą okrągłe cebule o cienkiej słomkowożółtej łusce. Miąższ biały, soczysty i dosyć ostry, oceniany jako bardzo smaczny.
- Karmen to średnio-wczesna, plenna odmiana czerwonej cebuli o karminowo-fioletowej łusce i słodko-pikantnym, łagodnym smaku. Jest polecana do bezpośredniego spożycia, np. do sałatek, a także do przechowywania i przetworów. Charakteryzuje się kulistym, lekko spłaszczonym kształtem, biało-fioletowym miąższem i jest odporna na choroby przechowalnicze.
- STUR BC 20 należy już od odmian średnio-wczesnych. Plenna odmiana nadaje się do długiego przechowywania.
- Shakespeare to odmiana zimująca przeznaczona do sadzenia dymki jesienią, ceniona za wysokie plony, dobrą zimotrwałość i smak. Charakteryzuje się kulistym kształtem, brązową łuską i białym, chrupkim miąższem. Jest to odmiana półostra, uniwersalna w kuchni, nadająca się do wczesnego zbioru pęczkowego (maj) oraz do dłuższego przechowywania (lipiec).
Zalety uprawy cebuli z dymki
- Możliwość produkcji cebuli w mniej sprzyjających warunkach klimatyczno-glebowych, gdzie nie udaje się uprawa z siewu.
- Możliwość uprawy w rejonach o krótszym okresie wegetacji z późną wiosną i wczesną jesienią, oraz na glebach lżejszych lub na ciężkich madach w dolinach rzek.
- Uzyskanie cebuli do spożycia z zielonym szczypiorem już w końcu maja i na początku czerwca oraz z suchym szczypiorem w połowie lipca to jest ok 3-4 tygodnie wcześniej niż w uprawie z siewu.
- W rejonach kraju o łagodnych zimach możliwość sadzenia jesienią, z przeznaczeniem wyłącznie na jeszcze wcześniejszy zbiór pęczkowy z zielonym szczypiorem
- W uprawie wiosennej uzyskuje się pewny i wyrównany plon.
Wady uprawy cebuli z dymki
- Wysokie koszty produkcji dymki.
- Konieczność traktowania dymki przez dłuższy czas wyższą temperaturą dla uniknięcia pośpiechowatości czyli wybijania w pędy kwiatostanowe szczególnie cebul dużych (15 do 20 mm średnicy).
- Mniejsza trwałość w przechowaniu dojrzałej cebuli zebranej z suchą łuską.
- Ryzyko przenoszenia chorób (antraknoza, mączniak rzekomy i wirusy) oraz szkodników (nicienie) na rośliny uprawiane z siewu.
Tekst: Jarosław Górski, doradca WODR w powiecie rawickim
Zdjęcie: Freepik