Zbliżenie na roślinę o zielonych i podłużnych liściach, rosnącą na polu.

Program rolno-środowiskowo-klimatyczny w 2022 roku

Rok 2022 jest ostatnim, w którym można przystąpić do programu rolno-środowiskowo-klimatycznego (PRSK) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 marca 2022 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 wprowadziło kilka zmian.

Jedną z istotnych jest dołożenie dwóch nowych pakietów. Rolnik w 2022 roku może wybierać wśród 9 pakietów i ich wariantów:

Pakiety i warianty

Stawki płatności

Pakiet 1.Rolnictwo zrównoważone

552 zł/ha

Pakiet 2.Ochrona gleb i wód

 

· 2.1. Międzyplony

883 zł/ha

· 2.2. Pasy ochronne na stokach o nachyleniu powyżej 20%

644 zł/ha

Pakiet 3. Zachowanie sadów z tradycyjnymi odmianami drzew owocowych

2031 zł/ha

Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000

 

Ochrona siedlisk przyrodniczych:

 

· 4.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe

1514 zł/ha

· 4.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla

1382 zł/ha

· 4.3. Murawy

1503 zł/ha

·4.4. Półnaturalne łąki wilgotne

982 zł/ha

· 4.5. Półnaturalne łąki świeże

1114 zł/ha

· 4.6. Torfowiska

 

· 4.6.1. Torfowiska - wymogi obowiązkowe

775 zł/ha

· 4.6.2. Torfowiska - wymogi obowiązkowe i uzupełniające

1304 zł/ha

· 4.7. Ekstensywne użytkowanie siedlisk na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO)

881 zł/ha

Ochrona siedlisk lęgowych ptaków:

 

· 4.8. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków: rycyka, kszyka, krwawodzioba lub czajki

1027 zł/ha

· 4.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki

1389 zł/ha

· 4.10. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta lub kulika wielkiego

1279 zł/ha

· 4.11. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza

739 zł/ha

Pakiet 5.Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000

 

Ochrona siedlisk przyrodniczych

 

· 5.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe

1514 zł/ha

·5.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla

1382 zł/ha

·5.3. Murawy

1503 zł/ha

· 5.4. Półnaturalne łąki wilgotne

982 zł/ha

· 5.5. Półnaturalne łąki świeże

1114 zł/ha

· 5.6. Torfowiska

 

· 5.6.1. Torfowiska – wymogi obowiązkowe

775 zł/ha

· 5.6.2. Torfowiska – wymogi obowiązkowe i uzupełniające

1304zł/ha

Pakiet 6.Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych w rolnictwie

 

· 6.1. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku uprawy

901 zł/ha

· 6.2. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – w przypadku wytwarzania nasion lub materiału siewnego

1232 zł/ha

Pakiet 7.Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie

 

· 7.1. Zachowanie lokalnych ras bydła

2516 zł/szt.

· 7.2. Zachowanie lokalnych ras koni

 

- Konie małopolskie, wielkopolskie i śląskie

2284 zł/ha

- Koniki polskie i huculskie

1825 zł/ha

- Klacze zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim

2038 zł/ha

7.3. Zachowanie lokalnych ras owiec

412 zł/ha

7.4. Zachowanie lokalnych ras świń

1234 zł/ha

7.5. Zachowanie lokalnych ras kóz

811 zł/ha

Pakiet 8.Ekstensywne użytkowania łąk i pastwisk -NOWY

838 zł/ha

Pakiet 9.Retencjonowanie wody - NOWY

260 zł/ha

Od 2021 roku zmianie uległ czas realizacji poszczególnych pakietów. Do roku 2021 wszystkie podejmowane do realizacji zobowiązania były 5-letnie. Natomiast od ubiegłego roku okres realizacji wygląda następująco:

  • Pakiety: 1,4 oraz 5 - obowiązuje 5-letnie zobowiązanie,
  • Pakiety: 2,3,6 oraz 7 - podejmujemy 2 letni okres realizacji zobowiązania.

Dwa nowe pakiety dostępne od roku 2022 podejmowane są tylko na rok. Wszystkie zobowiązania podjęte przed 15 marca 2021 roku są zobowiązaniami 5-letnimi i okres ich realizacji nie uległ zmianie.

Jednym z nowych pakietów możliwych do realizacji od 2022 roku jest Pakiet 8. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk. Jest to zobowiązanie podejmowane na okres 1 roku. Pakiet ten może być realizowany na trwałych użytkach zielonych (TUZ) położonych poza obszarami Natura 2000. W ramach tego zobowiązania płatność przyznawana jest tylko do TUZ. Warunkiem otrzymania płatności jest utrzymywanie w gospodarstwie zwierząt trawożernych (bydło domowe, bawoły domowe, kozy, owce lub konie) przez rolnika lub małżonka w okresie od dnia 15 marca do dnia 30 września. Pakiet 8 można realizować razem z pakietem 9 na tej samej powierzchni. Stawka płatności za ten pakiet to 838 zł/ha.

Wymogiem do pakietu jest:

  • obowiązek posiadania planu działalności rolnośrodowiskowej,
  • obowiązek zachowania wszystkich trwałych użytków zielonych i elementów krajobrazu nieużytkowanych rolniczo stanowiących ostoje przyrody,
  • możliwość użytkowania TUZ: kośne, kośno-pastwiskowe i pastwiskowe,
  • koszenie w terminie określonym przez doradcę rolnośrodowiskowego – od 01.06 do 30.09,
  • pozostawienie nieskoszonego fragmentu działki rolnej o powierzchni wynoszącej 5-10% powierzchni tej działki (dopuszcza się niepozostawianie fragmentów nieskoszonych w przypadku działek rolnych nieprzekraczających powierzchni 1ha).

Wymogi dla pakietu 8. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk

Wymogi obowiązkowe dla wszystkich typów użytkowania:

  • zakaz stosowania komunalnych osadów ściekowych;
  • zakaz przeorywania;
  • zakaz włókowania i bronowania w okresie od dnia: 1 kwietnia do dnia 1 września na obszarach nizinnych (poniżej 300 metrów nad poziomem morza), 15 kwietnia do dnia 1 września na obszarach wyżynnych i górskich (powyżej 300 m n.p.m.);
  • zakaz stosowania środków ochrony roślin, z wyłączeniem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych gatunków inwazyjnych z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (na przykład mazaczy herbicydowych);
  • zakaz tworzenia nowych, rozbudowy i odtwarzania istniejących urządzeń melioracji wodnych, z wyłączeniem przypadków dotyczących dostosowania tych urządzeń do potrzeb związanych z utrzymaniem lub poprawą wartości przyrodniczej trwałego użytku zielonego, jeżeli takie działania zostaną dopuszczone przez doradcę rolnośrodowiskowego;
  • zakaz składowania biomasy wśród kęp drzew i zarośli, w rowach, jarach i innych obniżeniach terenu (położonych na działkach zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej);
  • dopuszczalne jest ograniczone nawożenie do 60kgN/ha/rok, z wyłączeniem obszarów nawożonych przez namuły rzeczne.

Wymogi obowiązkowe przy użytkowaniu:

  1. kośnym:
    • dwa pokosy w roku;
    • koszenie w terminie określonym przez doradcę rolnośrodowiskowego, przy czym termin ten rozpoczyna się nie wcześniej niż 1 czerwca i kończy się nie później niż 30 września;
    • zebranie i usunięcie skoszonej biomasy (zakaz pozostawiania rozdrobnionej biomasy); w terminie do 2 tygodni po pokosie biomasa powinna zostać usunięta z działki rolnej lub ułożona w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi; w przypadku ułożenia biomasy w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi, powinna ona zostać usunięta z działki rolnej nie później niż do dnia 1 marca kolejnego roku;
    • pozostawienie nieskoszonego fragmentu działki rolnej o powierzchni wynoszącej 5–10% powierzchni tej działki; w obydwu stosowanych pokosach należy pozostawić te same fragmenty działki; dopuszcza się niepozostawianie fragmentów nieskoszonych w przypadku działek rolnych nieprzekraczających powierzchni 1 ha.
  2. kośno-pastwiskowym:
    • jeden pokos w roku;
    • koszenie w terminie określonym przez doradcę rolnośrodowiskowego, przy czym termin ten rozpoczyna się nie wcześniej niż 1 czerwca i kończy się nie później niż 30 września;
    • zebranie i usunięcie skoszonej biomasy (zakaz pozostawiania rozdrobnionej biomasy); w terminie do 2 tygodni po pokosie biomasa powinna zostać usunięta z działki rolnej lub ułożona w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi; w przypadku ułożenia biomasy w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi, powinna ona zostać usunięta z działki rolnej nie później niż do dnia 1 marca kolejnego roku;
    • pozostawienie nieskoszonego fragmentu działki rolnej o powierzchni wynoszącej 5–10% powierzchni tej działki; w obydwu stosowanych pokosach należy pozostawić te same fragmenty działki; dopuszcza się niepozostawianie fragmentów nieskoszonych w przypadku działek rolnych nieprzekraczających powierzchni 1 ha.
    • wypas w terminie określonym przez doradcę rolnośrodowiskowego, przy czym termin rozpoczyna się nie wcześniej 1 maja i kończy nie później niż 15 października na obszarach do 300m n.p.m. lub rozpoczyna się nie wcześniej niż 20 maja i kończy nie później niż 1 października na obszarach powyżej 300m n.p.m., przy obsadzie zwierząt wynoszącej od 0,3 Dużej Jednostki Przeliczeniowej (DJP)/ha do 1,5DJP/ha gruntów objętych wsparciem w ramach pakietu.
  3. pastwiskowym:
    • wypas przy minimalnej obsadzie zwierząt wynoszącej od 0,5 DJP/ha do 2 DJP/ha gruntów objętych wsparciem w ramach pakietu;
    • wypas w terminie określonym przez doradcę rolnośrodowiskowego, przy czym termin rozpoczyna się nie wcześniej 1 maja i kończy nie później niż 15 października na obszarach do 300m n.p.m. lub rozpoczyna się nie wcześniej niż 20 maja i kończy nie później niż 1 października na obszarach powyżej 300m n.p.m., przy obsadzie zwierząt wynoszącej od 0,3 DJP/ha do 1,5 DJP/ha gruntów objętych wsparciem w ramach pakietu.
    • w przypadku niedojadów: wykaszanie niedojadów raz w roku, w terminie określonym przez doradcę rolnośrodowiskowego, przy czym termin ten kończy się nie później niż w dniu 31 października, oraz zebranie i usunięcie skoszonej biomasy (w tym zakaz pozostawiania rozdrobnionej biomasy); w terminie do 2 tygodni po pokosie biomasa powinna zostać usunięta z działki rolnej lub ułożona w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi; w przypadku ułożenia biomasy w pryzmy, w tym pryzmy balotowe, stogi lub brogi, powinna ona zostać usunięta z działki rolnej nie później niż do dnia 1 marca kolejnego roku.

Nowością jest także pakiet 9. Retencjonowanie wody. Założeniem tego pakietu jest rekompensata strat spowodowanych utrzymywaniem wody na TUZ. Zobowiązanie jest podejmowane od 2022 roku na okres 1 roku. Płatność przyznawana jest do trwałych użytków zielonych lub obszarów przyrodniczych. Co istotne pakiet może być realizowany jedynie na powierzchni, na której jednocześnie jest realizowane zobowiązanie w ramach wariantów pakietu 4 (poza wariantem 4.3. Murawy), pakietu 5 (poza wariantem 5.3. Murawy) lub pakietu 8. Jest to wyjątek, który umożliwia otrzymanie dwóch płatności rolnośrodowiskowych do tej samej powierzchni. Płatność (260 zł/ha) przysługuje do działek rolnych, na których w danym roku przez co najmniej 12 dni w okresie 1.05-30.09 była utrzymywana woda powodująca zalanie lub podtopienie. Weryfikacja zalania lub podtopienia będzie opierała się na danych udostępnionych przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy. Brak zalania czy podtopienia działki, zgodnie z wymogami, w danym roku nie będzie powodował sankcji, jedynie płatność za pakiet 9 nie zostanie przyznana. Na ten pakiet nie ma obowiązku posiadania planu działalności rolnośrodowiskowej oraz dokumentacji przyrodniczej, a także prowadzenia rejestru działalności. We wniosku o dopłaty bezpośrednie wystarczy zaznaczyć odpowiednie okienko.

Zmiany w rozporządzeniu

W pakiecie 1. rolnictwo zrównoważone oraz 2. ochrona gleb i wód dopuszcza się mulczowanie międzyplonów. Mulczowanie rozumiane jako ścięcie, rozdrobnienie i pozostawienie na polu masy roślinnej jako okrywy ochronnej, bez naruszania struktury gleby. Do tej pory w okresie jesienno-zimowym zabronione były wszelkie zabiegi agrotechniczne na polach obsianych międzyplonem w ramach tych pakietów. Co ważne możliwość mulczowania dotyczy także rolników już realizujących pakiet 1 lub 2.

W pakiecie 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 dopuszczono możliwość realizacji wariantów 4.8–4.11 na całym obszarze Natura 2000 to znaczy zarówno na specjalnych obszarach ochrony siedlisk (SOO) jak i na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO). Dotychczas możliwa była tylko realizacja tych wariantów na obszarach specjalnej ochrony ptaków (OSO).

Przy realizacji wariantów 4.8-4.11, gdy dla specjalnego obszaru ochrony siedlisk lub obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty nie został ustanowiony plan zadań ochronnych lub plan ochrony (PZO/PO), płatność może zostać przyznana, jeżeli regionalny dyrektor ochrony środowiska sprawujący nadzór nad tym obszarem potwierdzi na piśmie, że dany wariant może być realizowany. Ma to na celu ochronę tych siedlisk i potwierdzenie, że realizacja tych zobowiązań nie będzie zagrażała ich cennym siedliskom przyrodniczym. W pakiecie 7. Zachowanie zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie dodano nowe rasy owiec (polska owca górska i białogłowa owca mięsna) oraz kóz (koza kazimierzowska i koza sandomierska).

Wniosek o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej składa się w formie elektronicznej za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE). W roku 2022 wniosek wraz z wymaganymi załącznikami składa się w podstawowym terminie 15 marca – 16 maja. Przed złożeniem wniosku należy opracować, przy udziale doradcy rolnośrodowiskowego, plan działalności rolno-środowiskowo-klimatycznej i posiadać ekspertyzę przyrodniczą w przypadku realizacji wybranych wariantów przyrodniczych (to jest pakiet 4 i 5 za wyjątkiem 4.7).

Magdalena Stachowiak